به تازگی تصویر تکان‌دهنده‌ای در شبکه‌های اجتماعی از نوزادی که در سطل زباله‌ای رها شده بود، منتشر شد. تصویری که می‌توان آن را نمادی از سیاست‌های زیاده‌خواهانه و تحمیلی افزایش جمعیت موردنظر رهبر جمهوری اسلامی تعبیر کرد.

روز سه‌شنبه (سوم خرداد)، یحیی صالح طبری، رییس مرکز اورژانس تهران اعلام کرد که در پی تماس با مرکز فوریت‌های اورژانس ۱۱۵، مطلع شدند یک نوزاد که تازه متولد شده بود در سطل زباله‌ای در محله نازی‌آباد تهران پیدا شده است. ایسنا به نقل از طبری نوشت که این نوزاد از طریق اورژانس به یک بیمارستان در همان محدوده منتقل شده است. این نوزاد که وضع عمومی‌اش مناسب عنوان شده، قرار است به بهزیستی تحویل داده شود.

سال گذشته، همزمان با ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت و به دنبال آن محرومیت زنان از دسترسی به ابزار و وسایل پیشگیری از بارداری و سخت‌تر شدن فرآیند سقط جنین، هشدارهایی پی‌درپی نسبت به رشد تولد نوزدان ناخواسته داده شد. اما تمرکز بر هدف غایی این طرح برای افزایش جمعیت ایران، تمامی هشدارهایی که این طرح را از ابعاد گوناگون مورد انتقاد قرار می‌داد، بی‌پاسخ گذاشت.

اصرار علی خامنه‌ای به فرزندآوری و رشد جمعیت و تکرار این خواسته در اغلب سخنرانی‌ها و دیدارهایش با مسئولان، نشان داد که هیچ‌گونه چرخشی در سیاست‌های محدودکننده برای زنان در جلوگیری از بارداری صورت نخواهد گرفت. پیش از آنکه ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت، ممنوعیت فروش داروهای ضدبارداری در داروخانه‌ها را رسما به اجرا درآورد، توزیع عرضه این داروها و وسایل جلوگیری از بارداری در بسیاری از شبکه‌های بهداشت و موسسات مردمی و ان‌جی‌اوها، محدود شده بود.

پیش از آن، برخی موسسه‌ها و ان‌جی‌اوهای فعال در حوزه زنان، ضمن ارائه آموزش، وسایل پیشگیری از بارداری ناخواسته مثل کاندوم یا داروهای ضدبارداری را به طور رایگان در اختیار زنان قرار می‌دادند. اما سیاست‌های جمعیتی موجب شد جامعه هدف این ان‌جی‌اوها که به طور عمده زنان طبقات فرودست و مناطق حاشیه‌‌ای بودند، از دسترسی به داروهای ضدبارداری محروم شوند. همزمان تشدید فشارهای تورمی و معیشتی اقتصاد جامعه را در سال‌های اخیر بیش از قبل تحت فشار قرار داد و دامنه فقر را گسترده‌تر از قبل کرد. طبقات فرودست و حاشیه‌نشین نیز از این فقر رو به گسترش سهم بیشتری بردند.

یکی از مددکاران اجتماعی فعال در موسسه‌ای مردمی در جنوب تهران، به ایندیپندنت فارسی می‌گوید: «از زمانی‌که ما از توزیع قرص‌های ضدبارداری و آموزش زنان منع شدیم، با رشد بارداری ناخواسته در این مناطق روبرو هستیم. به ویژه این بارداری‌های ناخواسته میان زنان کارتن‌خواب و همچنین زنان مهاجر افغانستانی بیش از پیش افزایش یافته است.»

او اضافه می‌کند که برخی از این افراد که به هیچ روشی امکان سقط جنین یا جلوگیری از بارداری پیدا نکرده و در نهایت مجبور می‌شوند جنین را نگه داشته و نوزاد را به دنیا بیاورند، پس از تولد اقدام به فروش نوزاد خود می‌کنند. این روند پیش از این نیز در این مناطق وجود داشت اما حالا دامنه آن بسیار وسیع‌تر شده است.

پیدا شدن نوزادی در سطل زباله‌ای در یکی از مناطق جنوبی تهران که ساکنان آن را بیشتر طبقات ضعیف اقتصادی تشکیل داده و در حوالی‌اش کارتن‌خوابی نیز رواج گسترده‌ای دارد، نمادی عینی از سیاست‌های تحمیلی به جامعه درگیر فقر ایران برای تحقق اهداف جمعیتی حکومت بود. کودکانی که ناخواسته و به دلیل محرومیت زنان از دسترسی به داروهای ضدبارداری در فقر متولد می‌شوند و زندگی‌شان به سطل‌های زباله‌ شهری گره می‌خورد.

سیاست‌های جمعیتی، نه تنها به افزایش تولد کودکان ناخواسته‌ با آینده‌ای مبهم منجر می‌شود که سلامت جسمی زنانی که را هم تهدید می‌کند. زنانی که تمایلی به حفظ نوزاد خود پس از زایمان ندارند، اغلب برای زایمان خود به بیمارستان‌ها مراجعه نکرده و در فضایی غیربهداشتی و ناایمن، فرزندشان را به دنیا می‌آورند. این مسئله سلامت زنان در هنگام زایمان و پس از آن را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

علی خامنه‌ای بارها در اظهارات خود، فرزندآوری را هنر زن خطاب کرده و آن را مهمترین وظیفه زنان دانسته است. در همین راستا سیاست‌های تشویقی مختلفی نیز برای بانک‌ها، خدمات شهری، مسکن و دیگر حوزه‌ها تعریف و به این بخش‌ها ابلاغ شده است.

به تازگی، مسئول دبیرخانه کمیته فرهنگی قرارگاه جمعیت وزارت بهداشت اعلام کرد که مشوق‌های فرزندآوری تنها حدود ۲۲ درصد در تصمیم خانواده‌ها به فرزندآوری اثر دارد، آن هم برای سه تا چهار دهک پایین جامعه. اما تولد کودکی که در جنوب تهران در میان زباله‌ها رها شد، نشان داد حتی طبقه ضعیف اقتصادی نیز با مشوق‌‌هایی برای دریافت یارانه و زمین رایگان و وام بانکی، به فرزندآوری تحمیلی و اجباری حکومتی، روی خوش نشان نمی‌دهد.